Monthly Archives

februari 2015

Gezien & Gelezen

Coming of Age films tijdens IFFR. Zetten je aan het denken.

2 februari 2015
Coming of Age
a never ending
story

Coming of Age. De struggle van volwassen worden.

Tijdens het IFFR zag ik twee films.
Le Meraviglie (de wonderen) en Approaching the Elephant.

Beide films zetten me aan het denken over de struggle van het volwassen worden. Wat is het toch een struggle “volwassen worden”. Wat is het toch een struggle voor ouders om kinderen te begeleiden in dit proces.

Le Meraviglie

Coming of Age in de film La Meraviglie

In Le Meraviglie schetst regisseuse Alice Rohrwacher het leven van een imker-familie. Vader, moeder, tante en vier dochters leiden een van de buitenwereld afgeschermd en in zichzelf gekeerd bestaan. De strenge Duitse vader Wolfgang probeert uit alle macht zijn zelfgeschapen ecologische microkosmos in stand te houden. Door de overheid opgelegde regels voor het produceren van honing dreigen hem financieel de das om te doen.

tv-programma als katalysator

Ingrijpend is het proces van de volwassenwording van oudste dochter Gelsomina. Als katalysator fungeert de komst van een televisieploeg. In het tv-programma ‘Le Meraviglie’ is men op zoek naar de familie met het meest authentieke streekproduct. De families moeten hun traditioneel vervaardigde producten aanprijzen binnen een The Voice-achtige formule, inclusief deskundige jury. In de film ‘Le Meraviglie’ wordt het tv-programma ‘Le Meraviglie’ steevast op een sprookjesachtige, surrealistische wijze in beeld gebracht. Dat levert bizarre taferelen op.

Een super commerciële tv-show op zoek naar de authenticiteit van het platteland: dat betekent het begin van het einde. Juist met de komst van het tv-programma is de traditionele manier van leven in deze streek gedoemd te verdwijnen.

coming of age in la merviglie

presentatrice van de tv-show in Etruskische outfit

ticket out

In dit familie-epos is de 14-jarige oudste dochter Gelsomina het ware hoofd van de familie. Samen met haar vader houdt zij het bedrijf draaiende en tussen de bedrijven door zorgt ze ook voor haar jongere zusjes.

Ze is gefascineerd door de presentatrice van het tv-programma, Milly Catena. Ze is vastbesloten aan de wedstrijd mee te doen.

Het is haar ticket out of her life as it is.

Door haar brokkelt de door de vader opgetrokken muur tussen het gezin en de buitenwereld steeds verder af.

Met Gelsomina’s coming of age zal ook het leven van de andere familieleden nooit meer hetzelfde zijn.

coming of age Le Meraviglie

Gelsomina in Le Meraviglie

een disfunctionerende familie?

Kijken we hier naar een disfunctionerende familie? Er is in de film geen sprake van PTSS-veroorzakende gebeurtenissen. In de basis is het een liefdevolle familie.

Maar de levens van de familieleden staan in dienst van het voortbestaan van het anachronistisch gerunde familiebedrijf. Voor de vader is het imker-bestaan zijn laatste en enige hoop op een afgezonderd leven, ver weg van de bedreigingen van de wereld van vandaag. Alles is daaraan ondergeschikt.

Vader Wolfgang is niet in staat zijn affectie te tonen, wat o.a. leidt tot een pijnlijk hilarisch hoogtepuntje in de film, waarbij een nutteloze kameel rondjes draait op het Italiaanse platteland. Door dochter Gelsomina een kameel te schenken vervult hij haar kleine-meisjes wens en ontkent hij tegelijkertijd haar groei naar volwassenheid.

Approaching the Elephant

Coming of Age in Approaching the Elephant

Jiovanni in Approaching the Elephant

Groei naar volwassenheid is ook een thema in de film Approaching the Elephant. In deze zwart-wit documentaire volgt Amanda Rose Wilder het reilen en zeilen van een radicale vrije school in het eerste jaar van zijn bestaan. De Teddy McArdle Free School in Little Falls New Jersey is de 262ste vrije school ter wereld sinds de oprichting van de eerste in Barcelona in 1901.

Er worden lessen aangeboden, maar de leerlingen zijn niet verplicht de lessen te volgen. Regels komen lopende het schooljaar tot stand in een democratisch proces, waarbij de kinderen en de volwassenen evenveel zeggenschap hebben.

chaos en ontreddering

In de omschrijving van de film wordt geconcludeerd:

„Wat je oordeel ook zal zijn, de geduldige camera van Amanda Rose Wilder laat zien dat het loont om kinderen serieus te nemen en hen als gelijke te behandelen.”

Ik zag vooral chaos en ontreddering. Zowel bij de kinderen als bij de volwassenen.

Schrijnend is de scène waarbij aan het einde van het jaar een van de leerlingen van school wordt verwijderd. Zelfs op de Teddy McArdle Free School blijkt hij niet te handhaven. De leerlingen beslissen bij meerderheid van stemmen over het lot van de onhandelbare Jiovanni. Hij zit erbij en kijkt ernaar.

Directeur en oprichter Alexander Khost heeft voor de stemming het lokaal verlaten. Maar niet nadat hij duidelijk heeft gemaakt dat stemmen vóór terugkeer van Jiovanni betekent dat hij dan de kuierlatten neemt

ach, arme

Alex valt toch wel heel erg door de mand als hij in een lange, enigszins larmoyante tirade zijn persoonlijke motieven onthult om een free school te beginnen. Natuurlijk had hij zelf een hekel aan school. Natuurlijk werd hij zelf vroeger gepest. Ach, arme.

Nog pijnlijker is zijn verongelijkte persoonlijke aanval op Jiovanni. Hij is toch zo gekwetst door het gedrag van Jiovanni. Door hem letterlijk en figuurlijk gebruikt als boksbal. Ach, arme.

En wie zorgt er  voor de huur…als hij zijn positie opgeeft? Dat is een argument waar kinderen onder de 12 wat mee kunnen, toch?

Ongetwijfeld is hij diep teleurgesteld dat hij Jiovanni niet binnen boord heeft weten te houden. Maar die teleurstelling betreft voornamelijk het falen van zijn eigen ideaal. Ik miste mededogen met het ongewisse lot van Jiovanni, voor wie eerder al ook op andere scholen geen plaats was. Ach, arme.

nut en noodzaak van regels

Los van probleemkind Jiovanni zitten er nog zo’n 10 andere kinderen op deze free school. Hun functioneren zette mij zwaar aan het denken over nut en noodzaak van al die regels die wij onze kinderen opleggen.

Het is een film met vele lagen. Of, zoals Amanda Rose Wilder het zelf formuleert:

“The film is just a lot of other things too – democracy, gender, children’s lives, social dynamics, starting something new. For me it is first and foremost a story”.

volwassen kinderen

Bij veel 50-plussers zijn de kinderen (bijna) het huis uit. Mijn zoon woont al jaren zelfstandig en mijn nog thuiswonende dochter wordt binnenkort 18.

Ik kan met enige afstand naar ze kijken. Ik zie de mensen die mijn kinderen geworden zijn. Volwassenen met goede en minder goede eigenschappen. Met talenten en handicaps.

De dag-in-dag-uit input in de vorming van de wezens die ik op de wereld zette loopt ten einde.

Mijn opvoeding was het tegenovergestelde van de opvoeding die de kinderen in Approaching the Elephant ten deel valt.

vangnet

Ik wilde voor mijn kinderen het ultieme vangnet  zijn. Het was mijn rol om risico’s te voorzien en te elimineren.

Alert naast de glijbaan staan om ze te kunnen opvangen, mocht dat nodig zijn. Als het even niet zo lekker liep op school: helpen met het huiswerk of bijlessen organiseren. Geen ruimte geven om cijfers op eigen kracht op te halen. Geen risico nemen op zitten blijven of van schooltype veranderen.

de maakbaarheid-generatie

Opgegroeid in de jaren 70 ben ik een kind van de maakbaarheid-generatie.

Met voldoende en gericht overheidsingrijpen was alles maakbaar.

Met voldoende en gericht ouderlijk ingrijpen zijn mijn kinderen ‚maakbaar’?

De kinderen op de Teddy McArdle Free School creëren vooral hun eigen vangnetten. Zij maken zichzelf.

what if?

Blijf ik zitten met de vraag hoe het mijn kinderen zou zijn vergaan als ze hun jonge jaren op een free school hadden doorgebracht?

Beiden hebben een hekel aan school. Ik zou ze dat graag hebben bespaard, maar ik gun ze ook dat ze met het welverdiende diploma op zak hun dromen kunnen waarmaken.

links

https://www.iffr.com/nl/search/?q=le%20meraviglie

https://www.iffr.com/nl/search/?q=approaching%20the%20elephant

http://cphdox.dk/en/content/“if-my-goal-was-promote-independent-schools-i-would-have-made-whole-other-movie”

https://www.flickr.com/photos/37442294@N08/sets/72157616725058528/